خرس سیاه آسیایی وهیمالیایی

خرس سیاه در اندازه کوچکتر از خرس قهوه‌ای است. صورت نسبتا باریک است و گوشها بزرگ و لوله‌ای شکل و بطور واضح از داخل موها خارج شده‌اند و بدو طرف پهلوهای سر امتداد پیدا می‌کنند. دستها و پاها به ضخامت خرس قهوه‌ای نیست. کف پا برهنه است و چنگالها خیلی بلند نشده و خمیده و به رنگ سیاه هستند. موهای بلند بدن و به رنگ قهوه‌ای تیره متمایل به سیاه و براق هستند. جمجمه حجیم ولی کمی کوچکتر از جمجمه خرس قهوه‌ای است. پوزه پهن است.

محل زندگی و تغذیه :

از لحاظ طرز زندگی این خرس خیلی شبیه خرس قهوه‌ای است با این تفاوت که خرس سیاه بیشتر برای زندگی روی درخت آماده شده است، جثه کوچکتر و طرز قرار گرفتن چنگالها این حیوان را برای بالا رفتن از درخت مساعد ساخته است. خرس سیاه از گیاهان سبز ، میوه‌ها ، حشرات ، عسل و همچنان مهره‌داران کوچک مانند پرندگان و جوندگان تغذیه می‌کند. خیلی کم به حیوانات دیگر حمله می‌کند. جفت‌گیری در اوایل بهار و اوایل تابستان صورت می‌گیرد و بچه‌ها اوایل تا اواسط زمستان متولد می‌شوند. البته این حیوانات هنگامی که بابچه هاست ویاگرسنه است مهاجم است.ازنزدیک شدن به آنهابپرهیزید.

پراکندگی در ایران :

خرس سیاه در ایران تاکنون از بلوچستان و کرمان و بم گزارش شده است.

پراکندگی جهانی :

خرس سیاه آسیایی:

  خرس سیاه از گونه های زیبا و نادری است که در ایران مورد بی توجهی و شاید ظلم قرار گرفته است. متاسفانه تا امروز مطالعه و تحقیق خاصی روی این گونه صورت نگرفته و تقریبا وجود آن به فراموشی سپرده شده است. در حال حاضر کمتر از 50 قلاده از این گونه در ایران باقی مانده است که همگی در معرض خطرند؛ البته تعداد دقیق آنها کاملاهم مشخص نیست، چون مشاهدات پراکنده و غیرعلمی بوده اند اما سوال اینجاست که چرا باید این گونه خاص و شگفت انگیز فراموش شود، در حالی که در دنیا خرس سیاه جانور باارزش و زیبایی شناخته شده است؟
    در آمریکا مردم علاقه خاصی به خرس سیاه دارند، به همین دلیل تعدادی از دانشمندان این کشور نیز مطالعات گسترده و وسیعی را روی این گونه انجام می دهند. حتی در مینسوتای آمریکا هم دانشمندی امکاناتی ویژه برای آشنایی و آموزش مردم در برخورد با خرس سیاه در اختیار همگان قرار داده و با خرس ها در ارتباط نزدیک است. این زیست شناس، سایت اختصاصی ملی و بین المللی برای حمایت از خرس ها راه اندازی کرده است. به این ترتیب تعداد خرس های سیاه آمریکا به 600 هزار قلاده می رسد و باز هم دانشمندان این کشور نگران وضعیت خرس سیاهند! اینها نمونه های کوچکی از حفاظت های دولتی و مردمی از خرس سیاه هستند. در کشورمان ایران، با این تعداد اندک و این همه مرگ و میر و شکار بی رویه خرس سیاه، هنوز هم برنامه خاصی پیش روی حیات این موجودات زیبا نیست. 
   

خرس سیاه آسیایی:

  خرس سیاه از گونه های زیبا و نادری است که در ایران مورد بی توجهی و شاید ظلم قرار گرفته است. متاسفانه تا امروز مطالعه و تحقیق خاصی روی این گونه صورت نگرفته و تقریبا وجود آن به فراموشی سپرده شده است. در حال حاضر کمتر از 50 قلاده از این گونه در ایران باقی مانده است که همگی در معرض خطرند؛ البته تعداد دقیق آنها کاملاهم مشخص نیست، چون مشاهدات پراکنده و غیرعلمی بوده اند اما سوال اینجاست که چرا باید این گونه خاص و شگفت انگیز فراموش شود، در حالی که در دنیا خرس سیاه جانور باارزش و زیبایی شناخته شده است؟
    در آمریکا مردم علاقه خاصی به خرس سیاه دارند، به همین دلیل تعدادی از دانشمندان این کشور نیز مطالعات گسترده و وسیعی را روی این گونه انجام می دهند. حتی در مینسوتای آمریکا هم دانشمندی امکاناتی ویژه برای آشنایی و آموزش مردم در برخورد با خرس سیاه در اختیار همگان قرار داده و با خرس ها در ارتباط نزدیک است. این زیست شناس، سایت اختصاصی ملی و بین المللی برای حمایت از خرس ها راه اندازی کرده است. به این ترتیب تعداد خرس های سیاه آمریکا به 600 هزار قلاده می رسد و باز هم دانشمندان این کشور نگران وضعیت خرس سیاهند! اینها نمونه های کوچکی از حفاظت های دولتی و مردمی از خرس سیاه هستند. در کشورمان ایران، با این تعداد اندک و این همه مرگ و میر و شکار بی رویه خرس سیاه، هنوز هم برنامه خاصی پیش روی حیات این موجودات زیبا نیست.
    حتما در فیلم ها دیده اید که در زمان های قدیم مردی با زنجیری در دست، خرس سیاهی را به دنبال خود می کشد و در شهرها آن را می گرداند و پول جمع می کند. آری آن خرس ها که برای نمایش های خیابانی استفاده می شدند و هنوز هم در کشورهایی مثل پاکستان رایج است، همین خرس های سیاه خودمان هستند که صدایشان در نمی آمد، چون زود تربیت می شوند و آرام و مطیع به دنبال صاحبشان حرکت می کنند. حالاخرس های سیاه می خواهند سخن بگویند. می خواهند بگویند ما نیز هستیم. آنقدر که به گونه های در حال انقراض دیگری همچون یوزپلنگ، پلنگ و ... توجه شده یا حداقل توجه هم نشده ولی نامی از آنها در رسانه ها برده شده و بر سر زبان ها افتاده، از خرس سیاه نه نامی هست و نه نشانی. حداقل یوزپلنگ با جمعیت 70 قلاده با طرح حفاظت از یوزپلنگ آسیایی تحت حمایت های بین المللی قرار گرفته است، اما در مورد خرس سیاه چطور؟ چقدر در مورد این جانور خاص، کارشناسی و مطالعه شده است.

    
    موجودی استثنایی و نایاب:

    از نوع خرس سیاه آسیایی (Asiatic Black Bear) چهار گونه شناسایی شده است. گونه ایرانی (بلوچی) آن با نام Ursus thibetanus gedrosianus زیرگونه ایرانی است که در کرمان، هرمزگان، سیستان و بلوچستان و ایالت بلوچستان پاکستان زندگی می کند.
    خرس سیاه آسیایی از خرس قهوه ای کوچک تر است. به تناسب فصل و نوع تغذیه اندازه آن 30/1 تا 60/1 است. وزن آن گاهی به 150 کیلوگرم می رسد. بلندی دم نیز 8 تا 10 سانتی متر است. رنگ بدن خرس سیاه مشکی و زیباست بجز اطراف پوزه که روشن تر است. یکی از ویژگی های خاص خرس سیاه آسیایی وجود یک طوق بزرگ سفید زیر گردن است. این طوق هفتی شکل زیر گردن قرار گرفته و به دو طرف شانه ها کشیده شده است. گوش های آن هم بزرگ و لوله ای شکل است که و انتهای گردی دارند که در دو پهلوی سر قرار گرفته اند. اندازه دست و پا کوتاه است به 5 انگشت با ناخن های تیز و قوس دار ختم می شوند. این پنجه ها به خرس سیاه کمک می کنند که بتواند از صخره ها، کوه ها و درخت ها بالابرود. حتما می دانید که همه خرس ها می توانند از درخت بالابروند. یک خصوصیت جالب خرس سیاه آن است که موقع پایین آمدن از درخت می تواند رو به پایین (وارونه) از درخت پایین بیاید، اما خرس قهوه ای این توانایی را ندارد.
    
    زیستگاه هایی که روز به روز محدودتر می شوند:

    خرس های سیاه آسیایی در کشورهای ژاپن، چین، روسیه، تایوان، هند، نپال، ویتنام، افغانستان، پاکستان و ایران پراکندگی دارند.

    در ایران نیز در استان های کرمان، سیستان و بلوچستان و هرمزگان پراکنده اند.
    اولین بار زاردونی در اوایل قرن بیستم در بلوچستان این جانور را مشاهده و گزارش کرد. تا مدت ها دیگر خبری از این خرس نبود و محققان فکر می کردند نسل این خرس زیبا در ایران منقرض شده است. در سال 1352 ماموران سازمان حفاظت محیط زیست در مناطق جنگلی جنوب کرمان دوباره آن را مشاهده کردند. به این ترتیب دوباره وجود این جانور در ایران ثابت شد و تاکنون این خرس با چنین شرایط سخت و بی پناهی دوام آورده و نیازمند توجه است.
    در حال حاضر بیشتر در مناطق کوهستانی زابل، ارتفاعات قصر قند، رشته کوه های بیرک در بلوچستان، کوه های بشاگرد در جنوب کرمان، ارتفاعات اطراف خاش، جنگل های داز در بلوچستان، کوه های بمپور و عمدتا جنگل های کوهستان پسته و بادام در این مناطق زندگی می کند. چون این مناطق غارهای فراوان و ارتفاع های صعب العبور دارند، برای زندگی خرس ها مناسبند.
    خرس های سیاه از راسته گوشتخواران هستند، اما در واقع همه چیزخوارند. غذای آنها شامل حشرات، نوزاد پستانداران، مهره داران کوچک و ماهی ها می شود. جالب این که آنها از میوه های درخت انجیر، توتون، توت وداز (درختی شبیه نخل زینتی با میوه های گرد و گوشتی با هسته درشت) و خرما هم می خورند. گاهی هم از جوانه های گیاهان استفاده می کنند. خرس های سیاه شب ها کیلومترها پیاده روی می کنند و به دنبال غذا می گردند. آنها صبح زود به لانه خود بازمی گردند. خرس های سیاه بیشتر از دیگر خرس ها از درختان بالامی روند و به این کار علاقه خاص دارند.
    
    خطراتی که خرس سیاه راتهدیدمی کندبه این شرح است:

ü    
    خرس سیاه آسیایی در حال حاضر در فهرست قرمز IUCN از درجه حفاظتی برخوردار بوده و در آستانه انقراض است.

ü     وقتی جانوری از درجه حفاظتی برخوردار می شود به این معناست که طی 10 سال اخیر حدود 50 درصد از جمعیت آن کاسته شده است.

ü    
    متاسفانه در ایران شکار بی رویه و نابودی زیستگاه ها از عوامل مهم تهدید حیات این جانور هستند. چرای بی رویه دام های اهلی در مناطق جنگلی باعث شده پوشش گیاهی مناطق جنگلی رو به نابودی برود.

ü     از طرفی ناآگاهی مردم بومی و محلی هم در برخورد با خرس سیاه باعث شده تعداد بسیاری از آنها شکار یا اسیر شوند.پیش بینی شده است اگر تنها شکار بی رویه این جانور زیبا کنترل شود، باز می توان آن را حفظ کرد و از دست نداد.

ü      متاسفانه هیچ مسوول و مرجعی توجهی به این امر مهم ندارد.

ü     متاسفانه این جانور در همان مناطق جنوب شرقی پراکنده و وابسته به چنین زیستگاهی است، در نتیجه بیشتر مورد تهدید و تهاجم قرار می گیرد و به خاطر محدودیت زیستگاهی بیشتر تحت خطر و انقراض است.

ü     متاسفانه خرس های سیاه برعکس ظاهرشان و برعکس افسانه هایی که در موردشان ساخته شده است حتی از صدای شلیک تیر هم بشدت می ترسند. در مناطق زیستگاهی آنها حتی اگر شکارچی برای شکار پرنده هم تیری شلیک کند، خرس سیاه از ترس مجبور به فرار می شود و ممکن است به محل دیگری پناه ببرد که پناهگاهش نیست و به این ترتیب نابود شود.
    خرس سیاه جانور گوشه گیری است و اگر از آنها دور باشید و با توله هایشان کاری نداشته باشید، جانورانی بی خطرند.

    در ایران هر ساله تعداد زیادی از بچه خرس های زیبا توسط مردم محلی و شکارچیان اسیر یا کشته می شوند. این توله خرس های بی آزار تنها برای خوردن خرما و میوه به نخلستان ها رفته، از درخت ها بالامی روند و متاسفانه در همین موقع اسیر می شوند. این توله ها یا کشته یا به دیگر کشورها فروخته می شوند. در پاکستان از این توله خرس ها برای نمایش های خیابانی استفاده می کنند. آنها سگ ها را به جان این توله های بی پناه می اندازند تا آنها را بترسانند.

    اگر واقعا می دانستیم که وجود این گونه ها چقدر باارزش است و اصلامشاهده چند توله خرس در بالای درخت چقدر لذتبخش است، شاید دست به این کارها نمی زدیم. برای نجات خر س های سیاه باید همه دست به دست هم بدهیم، از مسوولان و پژوهشگران گرفته تا مردم و روستاییان و بومیان منطقه، نکند که روزی پشیمان شویم و خرس سیاه دیگر سخن نگوید!

در2پست قبل درباره خرس قهوه ای Ursus arctosنوشتم.حالادراین پست به خرس سیاه آسیایی وهیمالیامی پردازم.

درهمین رابطه:

خرس سیاه دربلوچستان اگرحمایت نشودمنقرض می شود...